Vì sao bắt buộc áp dụng Phương thức 01 giai đoạn 01 túi hồ sơ
Thời điểm 2014 khi đi nghe tập huấn phổ biến về Luật Đấu thầu 43/2013, diễn giả mình nhớ không nhầm là bác Lê Văn Tăng Cục trưởng Cục QLĐT - BKHĐT lúc bấy giờ. Trong các nội dung thay đổi của Luật 43 so với Luật 61/2005 thì có phương thức 1 GĐ 2 THS áp dụng cho các gói thầu XL, MSHH, PTV. Trước đây phương thức này chỉ áp dụng với gói thầu tư vấn.
Tham gia nhóm hỗ trợ, chia sẻ về Đấu thầu tại đây: Nhóm Zalo | Nhóm Facebook
Phương thức 01 giai đoạn 01 túi hồ sơ theo Luật Đấu thầu 43/2013/QH13
Mình được nghe giải thích tại sao lại có điểm mới này, vì thời điểm đó Tổ soạn thảo Luật 43 nhận thấy đấu thầu không phải chỉ là cạnh tranh về giá mà xem nhẹ yếu tố chất lượng, kỹ thuật. Với phương thức 1 GĐ 1THS ngay khi mở thầu đã biết giá dự thầu của các nhà thầu rồi vô hình chung sẽ ảnh hưởng đến quá trình đánh giá với phương pháp chấm điểm kỹ thuật. Gói thầu thông thường điểm kỹ thuật tối thiểu 70, gói thầu yêu cầu kỹ thuật cao có thể 80-90. Ví dụ có 3 nhà thầu A, B, C giá dự thầu tương ứng là 70 tỷ, 75 tỷ, 80 tỷ và điểm kỹ thuật có thể là 69,5, 75, 85. Nếu A 69,5 điểm sẽ bị loại, tuy nhiên nếu bạn là Tổ chuyên gia (TCG) đánh giá HSDT thì 0,5 điểm mà ảnh hưởng tới 5 tỷ của Nhà nước, bạn sẽ làm gì? Có phải sẽ xem đi xem lại, cân đo đong đếm hết những tiêu chí đánh giá kiểu 50/50... và thường sẽ không để A trượt được. Nhưng khi áp dụng 1 GĐ 2THS thì qua vòng kỹ thuật mới được mở tài chính, vậy thì A trượt chắc chắn dù giá của A có là 50 tỷ cũng không ai biết vì HSĐX tài chính của A cũng không được mở, do đó TCG khi chấm kỹ thuật sẽ thẳng tay mà chấm để chọn được nhà thầu có khả năng đảm bảo chất lượng, kỹ thuật cho gói thầu tốt hơn mức tối thiểu.
Từ khi Nghị định 63/2014/NĐ-CP hướng dẫn Luật Đấu thầu 43/2013 có hiệu lực thì tất cả các gói thầu quy mô "không nhỏ" có giá gói thầu XL >20 tỷ, MSHH, PTV >10 tỷ chắc chắn phải áp dụng phương thức 1 GĐ 2THS và gói thầu quy mô nhỏ cũng có thể áp dụng 1GĐ 2THS.
Từ 2014-2018 hầu hết đấu thầu trực tiếp không qua mạng (đấu giấy) và từ 2019 trở đi thì những gói thầu quy mô không nhỏ áp dụng đấu thầu qua mạng càng ngày càng phổ biến, đã có những gói thầu nghìn tỷ lựa chọn nhà thầu thành công trên Hệ thống mạng đấu thầu Quốc gia, lớn nhất phải kể đến Gói thầu số 1 XL-HB Thi công xây lắp công trình Thủy điện Hòa Bình mở rộng thuộc Dự án Nhà máy Thủy điện Hòa Bình mở rộng có giá trị hơn 3.100 tỷ có đơn vị trúng thầu.
- Hiểu về đúng về áp dụng đấu thầu với các loại nguồn vốn
- Hiểu được trình tự của 1 quy trình lựa chọn nhà thầu từ khi phê duyệt KHLCN đến phê duyệt KQLCNT
- Nắm được công tác thẩm định HSMT/HSYC, thẩm định KQLCNT
- Thực hành trực tiếp trên hệ thống với gói thầu thực tế
Phương thức 01 giai đoạn 01 túi hồ sơ theo Luật Đấu thầu 22/2023/QH15
Theo quy định tại Chương II, Mục 2 Điều 30, 31 Luật Đấu thầu 22/2023/QH15, dễ dàng nhận thấy có sự thay đổi đáng kể so với Luật 43/2013 đó là không còm cụm từ "gói thầu quy mô nhỏ" và 1GĐ 2 THS ngoài gói thầu tư vấn chỉ áp dụng cho "gói thầu cung cấp dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa, xây lắp, hỗn hợp đòi hỏi kỹ thuật cao theo quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ". Với nội dung Điều 30, 31 thì các gói thầu XL, MSHH, PTV, HH không phân biệt giá trị đều phải áp dụng phương thức 1 GĐ 1THS trừ trường hợp "đòi hỏi kỹ thuật cao... "
Vậy thì thế nào là "đòi hỏi kỹ thuật cao theo quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ"? Ngay tại thời điểm này mình cũng chưa tìm được quy định này ở đâu. Có lẽ theo ý hiểu của mình thì đòi hỏi kỹ thuật cao chắc là rất ít nhà thầu đáp ứng được, nếu gói thầu mà áng chừng dưới 10 nhà thầu ở Việt Nam mới làm được thì khả năng là "đòi cao" được.
Nhưng khoan bàn đến chuyện "cao thấp" này, mình cùng phân tích tại sao lại có sự thay đổi này. Quan điểm trước đây là chú trọng tới yếu tố chất lượng, kỹ thuật rất hợp lý nhưng còn tồn tại 2 vấn đề chưa thuyết phục và kẽ hở để xảy ra hiện tượng tiêu cực:
- Nhà thầu làm những gói thầu giá trị lớn thì càng đòi hỏi trình độ, sự chuyên nghiệp bài bản vậy mà những việc cơ bản như lập HSDT cũng để điểm kỹ thuật "bờ vực mấp mé" để TCG phải toát mồ hôi khi chấm thì khi thi công thực tế sau khi trúng thầu liệu có ổn?
- Trước khi mở tài chính các nhà thầu đã biết những nhà nào cùng tham dự thầu với mình. Quay lại ví dụ ở trên, có thể có câu chuyện như sau. Nhà thầu C có quan hệ tốt với TCG (thậm chí CĐT/BMT) biết được điểm kỹ thuật từng nhà. C đến nói A yên phận vì điểm kỹ thuật tạch rồi, mất công chuẩn bị HSDT thì có chút quà nho nhỏ. C đến nói B, thôi thì thế này thế kia và cũng có chút quà không nhỏ để nếu B chỉ được 69,5 thì cũng đừng ý kiến gì. Vậy chỉ mình A qua kỹ thuật và đương nhiên trúng thầu. Như vậy là 80 tỷ trúng thầu, 70 tỷ, 75 tỷ còn chưa được mở ra. Việc xử lý điểm B trước đây đấu thầu trực tiếp (đấu giấy) còn dễ dàng hơn hiện nay đấu qua mạng, tuy nhiên cũng không khó nếu B không ý kiến gì thì mọi chuyện coi như xong.
- Hiểu rõ về Hệ thống mạng đấu thầu Quốc gia
- Chủ động tìm kiếm thông tin các gói thầu mục tiêu phù hợp với năng lực Công ty
- Hiểu sâu về các quy định pháp luật về đấu thầu qua mạng
- Chủ động triển khai lập E-HSDT bất kỳ gói thầu nào
Thời điểm hiện tại, đấu thầu qua mạng là tất yếu. Lộ trình áp dụng càng ngày càng tăng với quy định về giá trị gói thầu bắt buộc lần lượt từ 200 tỷ năm 2023, 500 tỷ năm 2024 tới bắt buộc với tất cả các gói thầu từ 2025. Đã đấu thầu qua mạng, tất cả hồ sơ đều có trên Hệ thống mạng đấu thầu Quốc gia, các thông tin được công khai, minh bạch rõ ràng. Áp dụng 1GĐ 1THS giá dự thầu của các nhà thầu ngay sau khi mở thầu là "phơi" ra hết, quy trình đánh giá HSDT cũng tiết kiệm thời gian do quy trình rút ngắn được bước Trình, thẩm định, phê duyệt danh sách nhà thầu đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật và bước Mở HSĐX TC. Hiện tượng tiêu cực nêu trên là điều cực kỳ khó và liều lĩnh với các Nhà thầu hay CĐT/BMT. Rõ ràng xét về mặt quản lý Nhà nước, phương thức 1 GĐ 1THS sẽ là tối ưu hơn trong môi trường đấu thầu qua mạng hiện nay.
Nếu đồng tình với đoạn phân tích trên, chắc chắn bạn sẽ không còn đặt câu hỏi thế nào là "đòi hỏi kỹ thuật cao theo quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ" mà sẽ mặc nhiên hiểu là hầu hết tất cả các gói thầu XL, MSHH, PTV, HH từ 01/01/2024 sẽ áp dụng phương thức 1GĐ 1THS.
Còn Chủ đầu tư, BMT muốn gói thầu áp dụng phương thức 1GĐ 2THS cần chứng minh gói thầu "đòi hỏi kỹ thuật cao" để chuẩn bị cho "trách nhiệm giải trình" với các cơ quan hậu kiểm sau này. Bổ sung thêm, nếu "cao" thật có thể cân nhắc áp dụng với hình thức đấu thầu hạn chế.
Bài viết theo quan điểm của người viết.
